Hawaje na Igrzyskach

Życie rdzennych mieszkańców rajskiego archipelagu napotyka wiele przeszkód. Ich rzeczywistość często bardzo różni się od obrazu, który prezentuje nam wiele hollywoodzkich filmów.

Przeciętny człowiek zapytany, o to z czym kojarzą mu się Hawaje, zazwyczaj wymieni trzy rzeczy: Pearl Harbor, surfing i kwieciste koszule. Jednak większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego, z czym mierzą się na co dzień rdzenni mieszkańcy. Mianowicie borykają się z zanikaniem tożsamości,

kultury i tradycji.

Przykładem jest tu zjawisko zanikania języka hawajskiego, który został wpisany na listę UNESCO,jako krytycznie zagrożony. Aktualnie liczba mieszkańców Hawajów, dla których jest on językiem ojczystym, nie przekracza 1000 osób, wśród których przeważają osoby powyżej 70 roku życia. Jego

miejsce błyskawicznie zajmuje język angielski.

Naukowcy twierdzą, że jeśli nie zostaną podjęte intensywne działania, aby go ocalić, to do 2100 roku na Hawajach nie usłyszymy już płynnego języka hawajskiego. Z roku na rok, turystyka archipelagu co raz bardziej się rozwija. Przybywa

wielu migrantów, z których część decyduje się na pozostanie oraz zawarcie małżeństwa z rdzennymi Hawajczykami. Prowadzi to do mieszania się tradycji i zwyczajów mniejszości,

wpływając tym samym na kwestię kultywowania języka.

W 1795 roku jeden z wodzów wyspy Hawai’i, Kamehameha, podporządkowania sobie wszystkie wysp archipelagu Hawajów, czego następstwem było utworzenie w 1810 roku nowego, suwerennego państwa - Zjednoczonego Królestwa Hawajów.

Jednak mimo międzynarodowego uznania, suwerenność królestwa zaczyna ulegać erozji wraz z napływem na wyspy cudzoziemców,głównie Amerykanów.

Ówczesny król wyraził zgodę na ich pozostanie i udzielanie mieszkańcom lekcji pisma, które odbywały się w języku angielskim, co miało ogromny wpływ na zanikaniejęzyka hawajskiego. Cudzoziemcy zaczęli ingerować w lokalne tradycje, tym samym wpływając nazatracanie przez Hawajczyków swojej tożsamość.

Zakazywano hawajskich rytuałów oraz budowano kościoły i ośrodki misyjne, w których nie pozwalano posługiwać się językiem hawajskim. Z biegiem czasu na archipelagu zaczęto zakładać liczne plantacje, które tylko zwiększały wpływ Amerykanów w tym regionie.

Co raz większy napływ migrantów, na zawszezmienił demografię Hawajów, a wynuszane przez Amerykanów akty prawne, doprowadziły do przejęcia przez nich realnej władzy.

Ostatecznie w 1893 roku doszło do przewrotu zbrojnego, w

wyniku którego Amerykanie obalili rządy ostatniej królowej - Lili’uokalani. W efekcie Zjednoczone Królestwo Hawajów utraciło swoją suwerenność, uzyskując status terytorium

zależnego Stanów Zjednoczonych aż do 1959 roku, kiedy stało się 50. stanem.

Każda grupa etniczna ma swoje własne, charakterystyczne dla regionu tradycje. Tak jest równieżwśród rdzennych mieszkańców Hawajów. Surfing jest swego rodzaju rytuałem przejścia z pokolenia na pokolenie. Rodzice uczą go swoich dzieci, a Ci z kolei swoje dzieci. Dzięki temu jego

tradycja jest pielęgnowana. To właśnie z tego regionu, pochodzą największe legendy tej dyscypliny.

Na samą myśl o surfingu nasuwa się Buffalo Keaulana - legenda surfingu na Hawajach. Buffalo wychowywał

się w czasie, w którym kultura hawajska była skutecznie wypierana przez amerykańską. W jednym z wywiadów wspomniał on, iż na codzień nie mógł nawet używać języka hawajskiego. Jedynym połączeniem z dziedzictwem archipelagu był dla niego surfing.

Współcześnie tę dyscyplinę sportu w reprezentacji USA reprezentują tacy Hawajczycy jak John Florence, czy Carissa Moore. Biorą oni udział w tegorocznych XXXIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu.

Próba ocalenia hawjskiej tożsamości – Paryż 2024

Igrzyska Olimpijskie to międzynarodowe wydarzenie, odbywające się co 4 lata, przyciągające sportowców z całego świata. Obejmują one szeroki wachlarz dyscyplin, które są aktualizowane.

Surfing zadebiutował dopiero w 2021 roku na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Tokio. Organizatorem tego przedsięwzięcia jest Międzynarodowy Komitet Olimpijski, w którego gestii leży cała struktura organizacyjna.

Tegoroczne Letnie Igrzyska Olimpijskie odbyły się w Paryżu

od 26 lipca do 11 sierpnia. Dla wszystkich sportowców ważne jest, aby jak najlepiej zaprezentować siebie i swój region.

Jednak niektórzy mogą nie mieć takiej szansy - szansy na reprezentowanie stricte swojego obszaru. Hawajskie surferki i surferzy chcieliby reprezentować Hawaje pod swoją flagą, a nie Stanów Zjednoczonych.

Osiągając sukces na wielu konkursach surfingowych owijają się symbolami swojej społęczności. Jednak podczas Igrzysk Olimpijskich są zobowiązani prezentować się pod jedną flagą – Stanów Zjednoczonych.

Aktualnie chęć sportowców o startowanie na Igrzyskach pod hawajską flagą nie jest uwzględniana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Hawajska surferka, Carissa Moore, na Igrzyskach w 2021 roku została pierwszą złotą medalistką w tej dziedzinie.

Stojąc na podium owinęła się flagą USA. Później w wywiadzie przyznała, że nie było niej to dla niej komfortowe i czuła się, jakby zdradzała swoje hawajskie pochodzenie.

Gdy surfing został zakwalifikowany jako dyscyplina olimpijska, Hawajczycy dostali poniekąd szansę na ocalenie swojej tożsamości i kontynuowanie swojego dziedzictwa surfingowego.

To na Hawajach narodziła się ta dyscyplina, a rdzenni mieszkańcy byli tymi, którzy nauczyli jej Amerykanów, czy Brytyjczyków. Między sportowcami hawajskimi, a amerykańskimi nie ma konfliktu. Jest za to różnica na płaszczyźnie tożsamościowej i historycznej.

John Florence - surfer urodzony na Hawajach, na każde zawody zabiera ze sobą hawajską flagę  gdyby wygrał.

Zarówno Florence, jak i Moore unikają sfery politycznej, nie wypowiadają się na temat walki o niepodległość Hawajów. Ich celem jest pokazanie odrębności poprzez występowanie na Igrzyskach pod ich własną, hawajską flagą.

Działania Hawajczyków nie są tylko zwyczajną kwestią konfliktu o flagę. Mają one ogromne znaczenie, głęboko zakorzenione w ich tożsamości. Dla rdzennych Hawajczyków, takich jak Moore, jest to możliwość zachowania swojej odrębności i zwrócenia uwagi na to, że są podmiotem. Podmiotem walczącym o siebie, swoją kulturę, tradycję i korzenie.

Brian Keaulana, syn Buffalo i równieżsurfer, w wywiadzie dla „The New York Times” powiedział, że „W kulturze surfingu na całym świecie każdy postrzega surfing na Hawajach jako inny. Nawet kalifornijscy surferzy inaczej patrzą na Hawaje, ale Igrzyska Olimpijskie postrzegają nas tak samo”.

Surfing jest jednym z magnesów, który przyciąga na Hawaje ludzi z całego świata. Jest to miejsce, gdzie ten sport się narodził i tworzyła się jego tradycja. Dzięki hawajskim surferom istnieje realna szansa zwrócenia uwagi świata na sytuację Hawajczyków.

Jej wyrazem jest w szczególności kwestia występowania pod własną, hawajską flagą. Pytanie, czy Międzynarodowy Komitet Olimpijski pozwoli, abyśmy na kolejnych Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 2028 roku mogli zobaczyć osobną drużynę hawajską, pozostaje otwarte.

1. Bębenek Magdalena,Hawaje: Królestwo, o którym nigdy nie słyszeliście, 2018
2. Bischoff T., Weintraub A., Worley B.,New wave of Hawaiian surfers look to reclaim sport's cultural spirit, „ABC News”, 2023

3. Branch John,Surfing for the United States, but Representing Hawaii , „The New York Times”, 2021

4. Cachola Jean Iwata, Kamehameha III: Kauikeaouli, Kamehameha Schools Press, Honolulu, 1995

5.Lancaster John,Hawaje z krwi i kości. Jakie jest prawdziwe oblicze raju surferów?, „NationalGeographic”, 2019

6.NeSmith Keao, The Teaching and Learning of Hawaiian in Mainstream Educational Contexts: Time for Change?, 2012

7. Sipiński Dominik, Hawaje na fali. Uznania czy kolonizacji?

, „Krytyka Polityczna”, 2024